İşletmeciler bilançolarını hazırlarken bazı durumlarda bilançolar da olması gereken her şey olmuyor bunun yanı sıra bulunmaması gerekenler de bulunuyor. Bu yüzden işletmecilerin bu durumu düzenlemeleri için yeni bir yasa geldi. İşte konuya ilişkin detaylar…
İşletmelerin varlıkları
Bilançolar bize işletmelerin varlıklarını gösterir. Yani bir işletmenin kasasında, bankasında ne kadar nakit para olduğunu bilançolar sayesinde öğrenebiliriz. Bunun yanı sıra ne kadar alacakları olduğunu, stoklarını, makine, teçhizat, bina gibi varlıkları varsa bunların değerini öğrenebiliriz.
Öte yandan (eğer borcu varsa) tedarikçilere, bankalara, ortaklara ne kadar borcu olduğunu da bilançolar sayesinde görebiliriz. Bunun yanı sıra son tahlil ise, varlıklar ile yabancı kaynaklar arasındaki fark şirketin ne kadar sermayeye sahip olduğunu gözler önüne sunar.
Vergi barışı fırsatı
Bilançolar sadece işletme sahipleri için değil onların yanı sıra kredi veren kişi ve kurumlar için de, müşteri ve tedarikçiler için de, maliye için de büyük bir öneme sahiptir.
Bu yüzden işletme sahipleri sadece kendileri için değil, işletmelerinin farklı faaliyetleri için bilançolarını hazır tutmalıdır. Dolayısıyla vergi barışı fırsatı çıkmışken tüm işletmelerin bilançolarını doğru şekilde düzenlemeleri işletmecilerin yararına olacaktır.
Stok ve kasa affı
Stok ve kasa affı yoluyla bilanço düzeltme işlemi hakkında bir konuya daha değinmek de fayda var. Stok ve kasa affı istisnai bir uygulama olduğunda işletmeler için de, Maliye için de süre gelen uyumsuzlukları, yanlışları uygun yolla çözmek için iyi bir yöntem olduğu söylenebilir.
Lakin bu aflar kısa sürede tekrarlandığı için bilançolarını her zaman uygun şekilde düzenleyen işletmeler aleyhine haksız rekabeti de ortaya çıkarıyor.
İşletmeciler “ne de olsa yeni bir af daha çıkar kayıtlarımı yine düzeltirim” düşüncesi ile hareket ettikleri için işini doğru yapan işletmelerle aynı kulvarda yarışmıyorlar.
Genel çerçevesini çizdiğimiz stok ve kasa affının, işletmelerce hangi koşullarda uygulanabileceğini de sırasıyla ele alalım.
Öncelikle kayıtlarda (bilançoda) görünen ancak fiilen işletmede yer almayan kalemlerden başlayıp ardından tam tersi durumdaki uyumsuzlukların (kayıtlarda olmayan ancak fiilen işletmede olan varlıklar) nasıl giderileceğini aşağıdan okuyabilirsiniz.
Kayıtlarda görünen işletmelerde bulunmayan varlıklar
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; kayıtlarında yer alıyor olmasına rağmen işletmelerinde bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları, 31 Ağustos’a kadar kayıtlarına alabiliyorlar. Bunun yanı sıra aynı türden emtialara ilişkin cari yıl kayıtları kapsamında tespit edilen brüt kâr oranına göre fatura düzenleyerek ve vergisel yükümlülüklerini yerine getirip kayıt ve beyanlarına intikal ettirebiliyorlar.
Makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedeller dikkate alınarak fatura düzenlenecek. Brüt kâr oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde, odalarının belirleyeceği oranlar esas alınacak.
Ödenmesi gereken KDV
; ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler takip eden ikinci ve dördüncü ayda üç eşit taksitte ödenecek. Fiilen işletmede bulunmayan varlıklar için fatura kesilmesi sonrasında ceza kesilemeyeceği hususu yasada ‘geçmişe yönelik vergi cezası ve gecikme faizi uygulanmayacağı’ şeklinde belirtiliyor.
Bilançoda görünen ama kasada olmayan paralar
Bilanço esasları kapsamında defter tutan kurumların vergisi mükellefleri aftan yararlanabilmektedir. İşletmeler, 31 Aralık 2020 tarihinde düzenledikleri bilançolarında bulunan yanlışları, bu yanlışlar kasada olmayıp da bilançoda var olarak gösterilen tutarlar, 31 Ağustos tarihine kadar düzenleme imkanına sahip olacaklar. İşletmeler bu doğrultuda doğruyu dairelerine verilen tarihe kadar bildirmek zorundalar. Vergiler, işletmelerin beyan ettikleri tutarlar üzerinden %3 oranında hesaplanacak ve beyanname verme süresi içinde de ödenecek. Bilinmesi gereken diğer hususlar ise ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmemekle beraber, beyan edilen ücretler ve bunun yanı sıra ödenen vergiler, kurumsal vergi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmemektedir. Ayrıca beyan edilen ücretler için ayrıca ceza yüklenmiş herhangi bir vergisel işlem yapılmamaktadır.
İşletmelerde bulunan lakin kayıtlarda belirtilmeyenler
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri işletmelerinde hali hazırda bulunmasına rağmen kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları defterlerine kaydedip usulsüzlükleri giderme fırsatını bu yasa ile yakalıyor. İşletmeler söz konusu kıymetleri, kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile ve bir envanter listesi ile vergi dairelerine 31 Ağustos tarihine kadar bildirmelidir. Bildirim yapılan varlıklar daha sonra defterlere kaydedilebilmektedir. Bildirime dahil edilen kıymetler için amortisman ayrılamıyor. Beyan edilen; makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak KDV hesaplanacak.
Hesaplanan KDV ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödenebilecek. Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi, hesaplanan KDV’den indirilememektedir. Emtia üzerinden ödenen vergi ise genel esaslara göre indirilebilmektedir.