Ramazan ve oruç hilali nedir? Oruca başlamak için hilalin görülmesi gerekli midir?
Ramazan ayına kısa süre kala pek çok kişi tarafından Ramazan ve oruç hilali nedir, ne zamandır, Kameri ayları nedir, nasıl hesaplanır gibi sorular sorulmaya başlandı. Ramazan orucu hilali ile ilgili tüm merak edilen soruların yanıtlarını yazımızda paylaştık. İşte detaylar..
Kameri aylar, isminden de belli olduğu gibi başlangıcı ve bitişi ayın hareketleri baz alınarak belirlenen aylardır. Ramazan orucu, Ramazan ayında tutulduğundan ve Ramazan ayı da ay takvimine göre her yıl değiştiğinden, oruca başlayabilmek için öncelikle, Ramazan ayının başladığını belirlemek gerekmektedir. Hz. Peygamber (s.a.s.), “Hilali (Ramazan hilalini) görünce oruca başlayınız ve hilali (Şevval hilalini) görünce bayram ediniz. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı otuza tamamlayınız.” (Buhârî, Savm, 5, 11; Müslim, Sıyâm, 34, 79) buyurmuştur. Bu hadis ilk anlamıyla hilali çıplak gözle görmedikçe oruca başlanmayacağı ve bayram edilmeyeceği fikrini hatırlatmaktadır. Konu ile ilgili diğer görüşler değerlendirildiğinde, bu hadislerin amacının günün koşulları içinde en uygun uygulamanın öğretilmesi olduğu anlaşılmaktadır. Öyleki bir rivayette Hz. Peygamber (s.a.s.), “Biz ümmi bir toplumuz; hesap ve okuma yazma bilmeyiz. Şunu biliriz ki ay, ya 29 ya 30 gündür.” buyurarak, kameri aybaşlarının belirlenmesinde hesap yönteminin de uygulanabileceğine değinmiştir. Çıplak gözle görülsün veya görülemesin, ay mutat hareketlerine devam etmektedir. Kur’anı Kerim’de güneş ve ayın bir hesaba göre hareket ettiği (Rahmân, 55/5), bunların, diğer fonksiyonlarının yanında aynı zamanda birer hesap ölçüsü kılındığı (En‘âm, 6/96), yılların sayısını ve hesabı bilmemiz için aya menziller tayin edildiği (Yûnus, 10/5), gökler ve yer yaratıldığı zaman on iki ay meydana gelecek şekilde bir nizam konduğu (Tevbe, 9/36), ayın yeryüzünden hilal şeklinde başlayıp kademe kademe farklı şekillerde görülmesinin insanlar ve hac için vakit ölçüleri olduğu (Bakara, 2/189) ifade edilmektedir. Buna göre Hz. Peygamber (s.a.s.), kameri aybaşlarının belirlenmesinde çıplak gözle görmeyi, başvurulacak yegâne yol olduğu için değil, belki o günkü koşullar içinde en sağlıklı sonuç veren yöntem olduğu için öngörmüştür. Hilali gözlemlemenin nedeni Ramazan ayının girip girmediğini anlamaktır. Bu nedenle, hilali çıplak gözle görmenın yanı sıra, bizi bu amaca ulaştıracak başka yöntemlerden yararlanmak da mümkündür. Bugün, insanoğlunun ulaşmış olduğu teknolojik gelişmişlik, ayın hareketleri hakkında en ince detay bilgiyi bile öğrenme fırsatı sunmaktadır. Artık ince astronomik hesaplar sayesinde, gelecek birkaç senelik namaz vakitlerini gösteren takvimleri hazırlama imkânı elde edilmiştir. Bundan dolayı kameri ayların başlangıçlarını hesap yöntemiyle belirlemek meşrudur.